Gara e IA: Kina sfidon SHBA-në dhe BE-në me modelin e saj
Artikulli diskuton garën globale për mbizotërimin në fushën e Inteligjencës Artificiale (IA), duke vënë në dukje qasjet e ndryshme të KInës, SHBA-së dhe Bashkimit Europian (BE).
Historikisht, modelet si “efekti Kaliforni” (kur rregulloret strikte nxisin inovacionin) dhe “efekti Bruksel” (fuqia e BE-së për të vendosur standarde globale) kanë treguar se tregjet e mëdha mund të diktojnë rregulla për të gjithë. Megjithatë, sot, formësimi i rregullimit të IA-së është sfida kryesore.
Ndërsa shumë prisnin një avantazh të vendeve perëndimore, Kina ka dalë me një vizion të qeverisjes së IA-së që fokusohet te rezultatet dhe vlera. Pavarësisht shqetësimeve fillestare për kontrollin e internetit dhe ndalimin e aplikacioneve si ChatGPT, Kina ka demonstruar aftësi inovative me modele si DeepSeek-R1, duke vënë në dyshim strategjinë amerikane të kufizimit të qasjes në gjysmëpërçues.
Megjithatë, suksesi teknik kinez përballet me pengesa politike dhe shqetësime për privatësinë dhe sigurinë, siç shihet nga ndalimet në Itali dhe Tajvan. Investitorët dhe zyrtarët kinezë mbeten optimistë, duke investuar në aplikacione të lira dhe të aksesueshme, duke synuar përhapjen e gjerë të IA-së.
Qasja kineze ndryshon dukshëm nga ajo e SHBA-së, ku debatet krahasohen me garën për armët bërthamore. Ndërsa disa amerikanë, si zëvendëspresidenti J.D. Vance, kritikojnë rregullimet e tepërta europiane, të tjerë si kryeministri i Singaporit, Lawrence Wong, theksojnë rëndësinë e zbatimit të gjerë të teknologjisë, duke e krahasuar atë me elektricitetin.
Angela Huyue Zhang argumenton se rregullimet kineze, megjithëse strikte në kontrollin e informacionit, janë pragmatike dhe miqësore ndaj industrisë, duke lejuar bashkëjetesën e rregullave të privatësisë me qasjen e lirshme ndaj të dhënave qeveritare. Kjo ka nxitur zhvillimin e sistemeve të avancuara si ato të njohjes së fytyrës.
Nëse “efekti Pekin” do të përhapet, ai mund të mos nxisë një garë drejt perfeksionimit, pasi prioritet vë përfitimin, komoditetin dhe rendin shoqëror përpara të drejtave individuale. Artikulli përmend shqetësimet europiane për diskriminimin algoritmik dhe rrezikun e përdorimit të IA-së për mbikëqyrjen e punëtorëve, duke treguar se Kina ka zhvilluar sisteme të tilla për identifikimin e pakicave etnike.
Ndërsa demokracitë liberale hasin vështirësi me modelin kinez, shumë vende të tjera kërkojnë teknologji të lira dhe të performancës së lartë. Për më tepër, administrata Trump, me synimin e saj për dominim dhe imponim ideologjik, i jep Kinës një avantazh politik, duke krijuar atë që artikulli e quan “efekti Trump”.
