“`html
Pikëpyetja e Gjermanisë: Nostalgjia sovjetike nuk u shua as nga tanket në Ukrainë
Tridhjetë e pesë vite pas rënies së Murit të Berlinit, Gjermania duket ende e ndarë — jo më nga tela me gjemba, por nga qëndrimi ndaj Rusisë. Në lindje, shumë gjermanë ende e shohin Moskën me një ndjenjë nostalgjie, si “vëllain e madh” që dikur solli stabilitet, jo pushtim. Kjo simpati, që i ka mbijetuar edhe tankeve të Putinit në Ukrainë, po ushqen sot një përçarje të re brenda Europës: ndërsa Perëndimi dënon Kremlinin, Lindja gjermane kërkon “paqen me miqtë e vjetër”. Një nostalgji sovjetike që, me sa duket, nuk vdes kurrë.
Sipas The New York Times, kur Judith Enders ishte një vajzë e vogël në ditët e fundit të Gjermanisë Lindore, ajo shëtiste qenin e saj në pyll, ku shpesh ndeshte ushtarë të rinj sovjetikë që peshkonin në liqenin lokal. “Nuk mund të flisnim tamam dhe komunikonim kryesisht me gjeste, por qartësisht e pëlqenim njëri-tjetrin,” tha znj. Enders, duke kujtuar se si ushtarët, që po e okuponin vendin e saj, ndanin peshkun e zënë me qenin dhe i jepnin çokollata të vogla, me mbështjellëse që kishte arushin simbol rus, Mishka.
Sot ajo jep mësim për shkenca politike në Universitetin e Shkencave të Aplikuara Alice Salomon në Berlin. “Ne i shihnim si miqtë tanë, si vëllain e madh,” shtoi ajo, me një buzëqeshje që tregonte sa naive kishte qenë kjo ndjenjë. Ajo e tregoi këtë histori për të shpjeguar pse shumë njerëz në ish-Gjermaninë Lindore ende ndjejnë një afeksion të qëndrueshëm për Rusinë. Është një simpati që vazhdon edhe tani që pushtimi i plotë i Ukrainës nga Presidenti Vladimir Putin po hyn në vitin e katërt. Ajo i ka mbijetuar krimeve dhe padrejtësive që gjermano-lindorët përjetuan gjatë dekadave të kolonizimit praktik nga Moska, një sistem që qindra mijëra gjermanë e përmbysën duke dalë në rrugë në fund të viteve ’80.
Tridhjetë e pesë vjet pas ribashkimit të Gjermanisë, ajo nostalgji vazhdon të ushqehet nga dështimi për të integruar plotësisht lindjen, ku edhe sot qytetarët janë më të varfër dhe më shpesh të papunë sesa bashkëkombasit e tyre në perëndim. Muri i Berlinit është zhdukur dhe zona e minuar që dikur ndante vendin është kthyer në një park natyror. Por kur vjen puna te qëndrimet ndaj Rusisë, kufiri mes lindjes dhe perëndimit mbetet ende befasueshëm i qartë. Ndërsa shumica e gjermano-perëndimorëve kanë dënuar pushtimin rus dhe mbështesin armatosjen e Ukrainës, shumë në Gjermaninë Lindore kanë një qëndrim më të nuancuar dhe janë më të kujdesshëm në mbështetjen e Kievit ose vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë.
Sondazhet tregojnë se gjermano-lindorët janë më pak të prirur të favorizojnë ndihmën ushtarake apo anëtarësimin e Ukrainës në NATO dhe më të gatshëm të besojnë se Kievi duhet të heqë dorë nga territore për paqe me Rusinë. Më shumë njerëz në lindje besojnë gjithashtu se Perëndimi dhe Ukraina mbajnë një pjesë të fajit për konfliktin. Kjo ndarje e qëndrueshme e ka vështirësuar përpjekjen e qeverisë gjermane për t’u përballur me kërcënimin rus dhe i ka mundësuar partisë së ekstremit të djathtë Alternative für Deutschland (AfD) të fitojë votues në lindje me fushata “pro-paqe” dhe “kundër armatosjes”.
Qëndrimi lindor është pjesë e një tabloje më të gjerë të qëndrimeve ndaj Moskës në shtetet që dikur ishin pjesë e perandorisë sovjetike. Polonia dhe shtetet baltike, për shembull, janë shumë më armiqësore ndaj Moskës, sidomos pas pushtimit të plotë, ndërsa Hungaria ka qenë më e afërt e saj. Por nëse Gjermania Lindore do të ishte ende një shtet më vete, ajo do të ishte ndër më mirëkuptueset ndaj Rusisë ndër ish-vendet e bllokut lindor në Evropën veriore.
Disa ekspertë thonë se kjo ka po aq lidhje me zhvillimet pas ribashkimit të Gjermanisë sa me lidhjet e ndërtuara gjatë dekadave të okupimit sovjetik. Historiani Jörg Morré, specialist në marrëdhëniet gjermano-sovjetike, e quan këtë fenomen “një komunitet post-socialist me fat të përbashkët.” Koha i ka bërë zemrat më të buta, tha ai, veçanërisht pasi ribashkimi dhe ngritja e sistemit kapitalist perëndimor nuk arritën të përmbushin premtimet për shumë njerëz. Ajo që e bën Gjermaninë Lindore unike, shtoi ai, është se qytetarët e saj mund ta krahasonin menjëherë veten me bashkatdhetarët e pasur në Perëndim dhe ndiheshin si humbës nga ribashkimi. Kur filluan ta shihnin veten si të humburit e bashkimit, u krijua një ndjesi e re afërsie me Moskën.
Historiania gjermane Silke Satjukow thotë se largimi i menjëhershëm i sovjetikëve, i përfunduar në vitin 1994, e përkeqësoi situatën duke shkatërruar ekonominë lokale. Megjithatë fakti që tërheqja ndodhi në mënyrë paqësore ndihmoi që të lindte terreni për nostalgjinë e sotme. Qëndrimi i përgjithshëm është bërë më rozë, tha znj. Satjukow, pjesërisht sepse njerëzit tani janë të lirë të projektojnë vlerat dhe shpresat e tyre mbi ish-okupatorët. “Ne ende kemi idenë se rusët janë miqtë tanë, dhe kjo ide ka mbijetuar sepse nuk kemi pasur mundësi ta verifikojmë,” tha ajo.
Sociologu Steffen Mau, i cili ka studiuar ribashkimin gjerman, thotë se gjermano-lindorët sot kanë pak kontakte reale me rusët, ndaj perceptimet e tyre bazohen në periudhën menjëherë pas rënies së Bashkimit Sovjetik, kur Moska aspironte drejt një shoqërie të hapur dhe demokratike. “Besoj se kjo është një formë nostalgjie sovjetike,” tha ai, “dhe gjermano-lindorët nuk e kanë kuptuar që karakteri i Bashkimit Sovjetik, i Rusisë së vjetër, ka ndryshuar rrënjësisht që nga vitet ’90.”
Edhe pas pushtimit rus të Ukrainës, simpatitë për Rusinë në lindje mbetën të forta, kujtoi Dr. Morré, historiani që është gjithashtu drejtor i një muzeu në Berlinin Lindor, ndërtuar në vendin ku Gjermania nënshkroi kapitullimin përfundimtar të Luftës së Dytë Botërore. Muzeu ka një ekspozitë të përhershme mbi krimet e luftës naziste gjatë pushtimit gjerman të Rusisë dhe ka qenë prej kohësh një pikë takimi për miqësinë gjermano-ruse. Kur ai vendosi të ngrinte flamurin ukrainas në shenjë solidariteti, reagimi nga fqinjët dhe vizitorët e muzeut ishte i qartë: “Duam ta heqësh atë flamur.”
“`