Greqia nis kërkimet për gaz në detin Jon, në bashkëpunim me SHBA
Ndërsa liderët botërorë u mblodhën në samitin COP30 në Brazil për të inkurajuar veprime më të forta kundër ndryshimeve klimatike, Greqia njoftoi fillimin e gërmimeve për lëndë djegëse në Detin Mesdhe, me mbështetjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Sipas marrëveshjes, kompania amerikane ExxonMobil, një nga më të mëdhatë në sektorin e naftës, do të eksplorojë gaz natyror në ujërat veriperëndimore të ishullit të Korçulës. Ky bashkëpunim përfshin edhe kompanitë greke Energean dhe HELLENiQ ENERGY.
Ky është momenti i parë pas më shumë se katër dekadash që Greqia hap ujërat e saj për eksplorim gazi. Administrata e atëhershme e presidentit amerikan Donald Trump e ka prezantuar këtë nismë si një fitore në përpjekjet për të kundërshtuar veprimet klimatike dhe për të forcuar dominimin global të industrisë amerikane të lëndëve djegëse fosile.
Ky zhvillim vjen tre javë pasi Shtetet e Bashkuara të Amerikës ndaluan me sukses një marrëveshje globale për vendosjen e një takse karboni mbi transportin detar, me mbështetjen e Greqisë.
Sekretari amerikan i Brendshëm dhe përgjegjës për energjinë, Doug Burgum, i cili mori pjesë në ceremoninë e nënshkrimit në Athinë, deklaroi: “Nuk ka tranzicion energjie, ka vetëm shtim energjie.” Ai shtoi se “Greqia po merr burimet e veta natyrore, dhe ne po punojmë të gjithë së bashku drejt bollëkut energjetik”, duke e cilësuar kryeministrin grek Kyriakos Mitsotakis si një udhëheqës që “shkëputet nga trendi”. Në ceremoninë morën pjesë gjithashtu sekretari amerikan i Energjisë Chris Wright dhe ambasadorja e re e SHBA-së në Greqi, Kimberly Guilfoyle.
Vetëm disa orë më vonë, sekretari i përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres, bëri një apel të fuqishëm drejtuar vendeve për të ndaluar eksplorimin e qymyrit, naftës dhe gazit. Duke folur në samitin e liderëve të COP30 në Belem, Brazil, ai theksoi: “Kam rekomanduar vazhdimisht kundër impianteve të reja me qymyr dhe zgjerimit të eksplorimit të lëndëve djegëse fosile.”
Ambasadorja Guilfoyle gjatë ceremonisë në Athinë u shpreh: “Amerika është kthyer dhe ka nisur kërkimet në detin Jon.”
Gërmimet për gaz natyror, një lëndë djegëse fosile që kontribuon ndjeshëm në ngrohjen globale, pritet të fillojnë në fund të vitit 2026 ose në fillim të vitit 2027.
Ministri grek i Mjedisit dhe Energjisë, Stavros Papastavrou, vlerësoi marrëveshjen si një “nënshkrim historik” që i jep fund një ndërprerjeje 40-vjeçare në eksplorim.
Muajin e kaluar, Greqia dhe Qiproja ishin të vetmet dy vende anëtare të BE-së që votuan kundër një propozimi për të ndaluar për një vit veprimet drejt taksimit të ndotjes klimatike nga transporti detar. Greqia pretendoi se vendimi i saj nuk ishte rezultat i ndonjë presioni amerikan, megjithëse disa burime thanë se pati kërcënime ndaj negociatorëve.
Ceremonia e së enjtes u zhvillua në kuadër të konferencës së gjashtë të Partnership for Transatlantic Energy Cooperation (P-TEC), të organizuar në Athinë nga qeveritë amerikane dhe greke, së bashku me Atlantic Council.
Greqia synon të theksojë rëndësinë e saj si një pikë kyçe për hyrjen e gazit natyror të lëngshëm amerikan (LNG), duke kontribuar kështu në forcimin e pavarësisë energjetike të Evropës nga gazi rus. LNG-ja nga terminali grek i Revithoussa pritet të arrijë në Ukrainë këtë dimër përmes “Koridorit Vertikal”, një rrugë energjetike që lidh Greqinë, Bullgarinë, Rumaninë dhe Moldavinë.