Një ekip përbërë nga Denisa Kele, Tomi Kallanxhi dhe Besmir Semanaj ka shpallur kandidaturën e parë të Inteligjencës Artificiale (AI) për zgjedhjet vendore, duke e quajtur atë TirANA (Tirana Algorithmic Neural Assistant). Kjo nismë frymëzohet nga precedentët e krijuar nga Kryeministri Edi Rama, i cili emëroi një ministre të parë të AI, një algoritëm që më parë ofronte shërbime online qytetarëve në portalin e-albania.
Pas këtij projekti qëndron një ekip i gjerë ekspertësh nga fusha të ndryshme, përfshirë teknologjinë, urbanistikën, mjedisin, transportin, ekonominë, drejtësinë dhe shërbimet publike. Ata besojnë se qyteti i Tiranës ka nevojë për një qasje të re, e bazuar mbi transparencë, efikasitet dhe llogaridhënie.
Nisma nuk synon vetëm të ironizojë apo të bëjë paralelizëm me ministren virtuale të Ramës. Siç shpjegoi Semanaj, njëri prej autorëve të algoritmit, qëllimi është të testohen kufijtë ligjorë për të parë nëse një entitet i tillë mund të regjistrojë zyrtarisht në KQZ. Ndërkohë që pranojnë vështirësitë ligjore, ata shprehen se synimi është të krijojnë një precedent për ndryshime të ardhshme ligjore.
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) theksoi për BIRN se çështjet e regjistrimit të subjekteve zgjedhore apo kandidatëve shqyrtohen vetëm pas paraqitjes zyrtare të kërkesës. Ndërkohë, theksohet se ligjërisht, e drejta për t’u regjistruar si kandidat u takon vetëm shtetasve shqiptarë që plotësojnë kriteret kushtetuese dhe ligjore. KQZ do ta trajtojë një rast të tillë në përputhje me kuadrin ligjor në fuqi, nëse paraqitet zyrtarisht.
Krahasuar me ministren virtuale të qeverisë, kandidatja dixhitale për Tiranën, TirANA, u nënshtrohet standardeve transparente. Kjo do të thotë se çdo qytetar ka mundësinë të shohë kodin, të monitorojë burimin e të dhënave dhe të verifikojë funksionimin. Sipas Semanaj, ky është shembulli sesi duhet të ishte “Diella”, ndryshe nga situata aktuale ku kodi dhe burimet nuk janë transparente.
Vendimi i Ramës për të emëruar një ministre shteti për AI, e quajtur Diella, për prokurimet publike, ka qenë mjaft i diskutuar për mungesën e bazës ligjore. Megjithatë, Presidenti i Republikës e ka përfshirë këtë emërim në dekretin e tij për Kryeministrin, duke i caktuar atij përgjegjësinë për ngritjen dhe funksionimin e ministrit virtual të AI.