“`html
Mediat italiane: Rama – Meloni, takim në 2-vjetorin e dështimit të kampit të Gjadrit
Në Romë, të enjten, do të zhvillohet një takim mes qeverive të Shqipërisë dhe Italisë, ku do të nënshkruhen disa marrëveshje.
Mediat italiane e cilësojnë këtë takim si një moment të veçantë, pasi vjen në 2-vjetorin e asaj që ato e quajnë “dështimi” i marrëveshjes për trajtimin e emigrantëve të paligjshëm në qendrat e Shëngjinit dhe Gjadrit.
Sipas një ditoreje italiane, ky projekt, i cili supozohej të revolucionarizonte menaxhimin e migracionit, është përballur me kosto të larta, pengesa ligjore dhe rezultate që nuk kanë përmbushur pritshmëritë.
Ditarja italiane raporton se kryeministrja italiane Giorgia Meloni do të presë kryeministrin shqiptar Edi Rama në Romë për samitin e parë ndërqeveritar mes dy vendeve. Një temë kryesore e diskutimit pritet të jetë marrëveshja për emigrantët.
Zyra e Kryeministrisë italiane, Palazzo Chigi, ka deklaruar se samiti do të shërbejë si një mundësi për të vlerësuar bashkëpunimin dypalësh dhe për të rënë dakord për nisma të mëtejshme që synojnë forcimin e partneritetit strategjik mes Romës dhe Tiranës.
Qëllimi fillestar i kampit të Gjadrit ishte ambicioz: të kishte një kapacitet teorik për 3,000 persona dhe të përpunonte deri në 36,000 kërkesa për azil në vit, falë procedurave të përshpejtuara.
Megjithatë, të dhënat nga Ministria e Brendshme e Italisë tregojnë një realitet të ndryshëm: rreth 1,000 persona në total kanë kaluar nëpër qendrat e Shëngjinit dhe Gjadrit, ndërsa aktualisht aty janë të pranishëm rreth 40.
Kostoja e këtyre objekteve në Shqipëri është konsiderabile. Marrëveshja parashikon afërsisht 650 milionë euro për 5 vite, duke përfshirë kosto për udhëtime të stafit italian dhe një kontratë menaxhimi 24-mujore. Megjithatë, kostoja e vërtetë mbetet e paqartë, pasi qeveria italiane nuk ofron të dhëna të hollësishme.
“ActionAid”, në një ankesë drejtuar Gjykatës së Auditorëve, ka llogaritur se vetëm qendra në Gjadër, e cila ka qenë funksionale vetëm për pak ditë në vitin 2024 për 20 persona, ka kushtuar 570,400 euro (114,000 euro në ditë).
Projekti është sfiduar që në fillim nga një seri dështimesh, kryesisht për shkak të vendimeve gjyqësore që kanë konfirmuar urdhrat e paraburgimit.
Thelbi i problemeve ligjore qëndron te lista e “vendeve të sigurta”, e cila është thelbësore për procedurat e përshpejtuara të azilit.
Një vendim i Gjykatës Evropiane të Drejtësisë në tetor 2024 ka përcaktuar se siguria e një vendi nuk mund të merret si e mirëqenë në mënyrë absolute, por duhet të vlerësohet rast pas rasti, duke përfshirë edhe kategori specifike si personat homoseksualë.
Ky parim ka bërë të pavlefshme qasjen italiane, e cila bazohej në një listë të hartuar nga ministria e brendshme italiane, duke shkaktuar përplasje mes qeverisë dhe gjyqësorit.
Qeveria italiane ka tentuar t’i forcojë listën e “vendeve të sigurta” dhe të zhvendosë juridiksionin për miratimet e ndalimit nga Seksionet e Imigracionit te Gjykatat e Apelit, por vendimet e Gjykatës së BE-së të 1 gushtit 2025 kanë riafirmuar të drejtën e gjyqtarëve për të verifikuar sigurinë e riatdhesimit në çdo rast individual, duke e bërë “manovrën” e qeverisë italiane një “ndërhyrje të panevojshme”.
Përballë këtyre kufizimeve juridiksionale, i vetmi objekt që aktualisht vepron në Shqipëri është Qendra e Paraburgimit për Riatdhesim në Gjadër, me kapacitet të kufizuar.
Një problem tjetër, theksuar nga Gjykata Kushtetuese e Italisë, është mungesa e legjislacionit që rregullon procedurat e paraburgimit, duke mos siguruar mbrojtje të mjaftueshme për emigrantët.
Megjithatë, kryeministrja Meloni, e cila kishte premtuar vënien në funksion të qendrave të emigrantëve në Shqipëri, nuk po dorëzohet.
Qeveria italiane po synon vitin 2026, kur hyrja në fuqi e Paktit të BE-së për Migracionin dhe Azilin mund t’i bëjë “qendrat e kthimit” si ato të Gjadrit një model evropian.
Bashkë me 8 vende të tjera të BE-së, Italia po shtyn përpara një rishikim të konventave ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, me qëllim anashkalimin e “pengesave” ligjore që kanë ndaluar projektin shqiptar.
Ky projekt, pas dy vjetësh nga nisja, bazohet më shumë te kostot dhe mosmarrëveshjet sesa te rezultatet konkrete.
Mediat italiane theksojnë se Meloni do të takohet me Ramën për të provuar të rilançojë operacionin në Shqipëri. Sipas tyre, dy vite pas nënshkrimit të protokollit, qendrat nuk kanë filluar kurrë të funksionojnë, duke pritur më pak emigrantë nga sa ishte parashikuar dhe duke konsumuar burime të konsiderueshme shtetërore.
Matteo Mauri, kreu i çështjeve të sigurisë për Partinë Demokratike në Itali, ka deklaruar se këto dy vite kanë treguar të kundërtën e asaj që premtoi kryeministrja Meloni, duke shtuar se investimi i burimeve publike në propagandë ka sjellë rezultate negative.
Deri më tani, qeveria italiane nuk ka publikuar të dhëna mbi kostot aktuale të bazës së Shëngjinit dhe qendrës në Gjadër, duke e kthyer këtë çështje në një “mister me vlerë miliona euro”. Opozita ka kërkuar sqarime prej muajsh.
Mauri ka deklaruar se qeveria ka angazhuar gati 700 milionë euro për 5 vjet.
Një ditore italiane raporton se Rama dhe Meloni do të nënshkruajnë një Marrëveshje Ndërqeveritare, e cila do të pasohet nga shkëmbimi i 15 marrëveshjeve të tjera mirëkuptimi, qeveritare dhe teknike.
Vëmendje e veçantë do t’i kushtohet mbështetjes së Italisë për pranimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian dhe rolit të dy vendeve si qendër kyçe për lidhjen e energjisë dhe infrastrukturës për Evropën.
Ndër projektet prioritare përmendet Korridori VIII Evropian, që synon të lidhë Detin Adriatik me Detin e Zi.
Marrëveshjet teknike do të fokusohen në rritjen e bashkëpunimit në fushat e mbrojtjes, energjisë dhe shëndetësisë, si dhe në forcimin e kapaciteteve të mbrojtjes civile, mbështetjen e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, luftën kundër trafikut të drogës dhe bashkëpunimin në projektimin dhe trajnimin e muzeve.
“`