Titulli origjinal: Samiti i Ballkanit Perëndimor: Shpresa e Britanisë për të trajtuar çështjen e emigracionit
Këtë javë, Mbretëria e Bashkuar pret për herë të dytë samitin e Procesit të Berlinit, duke shënuar fillimin e një cikli të ri pesëvjeçar që nga lansimi i tij nga Angela Merkel në vitin 2014. Nisma e Procesit të Berlinit, e cila mbështet rrugën e anëtarësimit në BE të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor (BP6), është një përpjekje bashkëpunuese e nëntë shteteve anëtare të BE-së – Austrisë, Bullgarisë, Kroacisë, Francës, Gjermanisë, Greqisë, Italisë, Polonisë dhe Sllovenisë – plus Mbretërisë së Bashkuar dhe vetë BE-së. Përveç Gjermanisë, Mbretëria e Bashkuar është i vetmi vend partner që ka kryesuar Procesin më shumë se një herë.
Më herët gjatë këtij viti, Mbretëria e Bashkuar emëroi një të dërguar të ri për Ballkanin Perëndimor, diplomaten me përvojë Karen Peirce, duke sinjalizuar seriozitetin e saj në angazhimin me vendet e BP6. Ky takim i fundit ka në thelb gjetjen e mënyrave për të frenuar fluksin e emigrantëve drejt Evropës Perëndimore dhe Mbretërisë së Bashkuar – një çështje madhore në politikën britanike. Marrëveshjet për bashkëpunim në luftën kundër emigrimit të parregullt dhe krimit të organizuar u vëzhduan në prill, kur David Lammy nga Mbretëria e Bashkuar vizitoi Serbinë dhe Kosovën.
Ndërsa mbështetet mbi arritjet e dekadës së kaluar të punës, çdo kryesues vjetor i Procesit të Berlinit ka axhendën e vet të politikës së jashtme, e cila shpesh pasqyron prioritetet e politikës së brendshme. Synimi i Mbretërisë së Bashkuar është të luftojë emigracionin e parregullt përgjatë rrugëve kryesore të tranzitit me ndihmën e vendeve të BP6. Kjo çështje është në qendër të axhendës së qeverisë britanike.
Ndërkohë, pritja e samitit të Procesit të Berlinit bën pjesë në një axhendë më të gjerë të ndërtimit të aleancave strategjike midis Britanisë post-Brexit dhe Evropës. Përveç sigurisë dhe emigracionit të parregullt, promovimi i rritjes ekonomike dhe mundësive të investimit në vendet e BP6 është gjithashtu lart në rendin e ditës.
Samiti i liderëve më 22 tetor në Londër do të përmbyllë më shumë se 20 takime të Procesit të Berlinit. Mbretëria e Bashkuar ka sjellë disa risi në këto takime, siç është shtimi i numrit të aktiviteteve dytësore dhe organizimi i shumicës së tyre në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Kjo qasje i përgjigjet kërkesave për më shumë pronësi të Procesit të Berlinit nga vendet e BP6 dhe për angazhim të shtuar në rajon.
Këto aktivitete dytësore kanë përfshirë:
- Forumin e Shoqërisë Civile – një komponent i rëndësishëm që nga viti 2015.
- Takime në nivel ministror mbi ekonominë, politikën e jashtme dhe të brendshme, bujqësinë dhe biznesin.
- Një Forum për Barazinë Gjinore.
- Një Forum Rinor.
- Një Ministriali për Axhendën e Gjelbër.
- Një Nismë Kundër Korrupsionit.
Kontrolli i kufijve
Pranimi i fundit nga Sekretarja e Brendshme e Mbretërisë së Bashkuar, Shabana Mahmood, se “Britania e ka humbur kontrollin mbi kufijtë e saj” përcakton tonin e qasjes së Mbretërisë së Bashkuar ndaj vendeve të BP6. Takimet e ministrave të brendshëm dhe të sigurisë të Mbretërisë së Bashkuar, vendeve të BP6 dhe përfaqësuesve të BE-së dhe shteteve anëtare të saj, së bashku me zyrtarë të tjerë, u zhvilluan më 14-15 tetor në Londër, nën mikpritjen e Mahmood.
Angazhimi me këto ministri të ndryshme përbën një nismë kryesore të qeverisë britanike, e cila tashmë ka dërguar oficerë britanikë të sigurisë kufitare në Ballkan për të bashkëpunuar me Frontex – agjencinë kufitare të BE-së – dhe për të trajnuar rojet kufitare lokale. Mbretëria e Bashkuar nisi marrëveshje mbi kufijtë me disa vende të BP6 që në korrik të vitit 2024. Një vendim për t’i çuar ato më tej, duke ofruar pajisje për të mbështetur shkatërrimin e operacioneve të kontrabandës, u njoftua në Forumin e Shefave të Policisë Kufitare të Ballkanit.
Lufta kundër emigracionit të parregullt krahas krimit të organizuar mbetet thelbësore dhe, megjithëse nuk u përmend shprehimisht në deklaratën përfundimtare të ministrave të brendshëm, krijimi i “qendrave të kthimit”, siç u diskutua nga kryeministri britanik Keir Starmer në maj, është hapi i mundshëm i ardhshëm. Këto qendra do të strehojnë azilkërkuesit të cilëve u janë refuzuar kërkesat, përpara se të riatdhesohen.
Në takimin e ministrave të jashtëm të Procesit të Berlinit, në fillim të këtij muaji, përfundimet e kryesuesit theksuan stabilitetin, paqen dhe pajtimin evropian. Për të trajtuar kërcënimet e sigurisë, të cilat ishin gjithashtu në krye të axhendës, u krijua një rrjet i Diplomacisë Kibernetike të Ballkanit Perëndimor, së bashku me një projekt prej 4 milionë paundësh për forcimin e mbrojtjes kibernetike në rajon.
Sekretarja e Jashtme Britanike, Yvette Cooper, njoftoi gjithashtu një investim prej 10 milionë paundësh për të mbështetur projekte që luftojnë kontrabandën e njerëzve në rajonin e Ballkanit Perëndimor dhe gjetkë, megjithëse kjo shumë nuk duket e mjaftueshme për të gjeneruar një përgjigje të përshtatshme.
Angazhimi i Mbretërisë së Bashkuar ndaj çështjeve gjinore ishte gjithashtu i dukshëm, veçanërisht në luftën kundër dhunës ndaj grave dhe vajzave – siç u vë re në deklaratën e lëshuar nga ministrat e brendshëm të Procesit të Berlinit. Mbështetja për këtë çështje po shoqërohet me një vendim të BP6 që 15 për qind e fondeve të marra përmes Fondit të Ballkanit Perëndimor do të caktohen për nisma që promovojnë barazinë gjinore. Ndërkohë, ministrat e jashtëm ranë dakord të nisin një rrjet rajonal për Gratë në Diplomaci.
Një perspektivë premtuese?
Strategjia e Mbretërisë së Bashkuar për angazhimin e ardhshëm me gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor është ambicioze, por ngre disa pyetje thelbësore në lidhje me aftësinë e rajonit për të përmbushur angazhimet dhe pritshmëritë. Shkalla dhe kompleksiteti i këtyre detyrimeve përbëjnë një sfidë për vendet më të vogla të BP6, të cilat kanë burime të kufizuara institucionale dhe përballen me një ngarkesë të madhe pune për anëtarësimin në BE, në faza të ndryshme të zbatimit.
Gjatë vitit të kaluar, disa vende të BP6 janë përballur gjithashtu me kriza të thella. Në Serbi, protestat e përhapura kanë tronditur qeverinë autoritare të presidentit Aleksandër Vuçiç. Kosova vetëm disa ditë më parë i dha fund një bllokade politike 8-mujore për të zgjedhur një kryetar parlamenti, duke hapur kështu rrugën për formimin e vonuar të një qeverie funksionale. Bosnja dhe Hercegovina ka kaluar një vit trazirash të mëdha, me dënimin dhe shkarkimin e Milorad Dodikut si president i entitetit të saj Republika Srpska, çka ka kontribuar në rritjen e paqëndrueshmërisë. Bosnja është i vetmi vend në rajon që nuk ka ratifikuar Marrëveshjen kyçe të Tregut të Përbashkët Rajonal mbi Lirinë e Lëvizjes me Karta Identiteti, të nënshkruar në takimin e Procesit të Berlinit në vitin 2022, për shkak të kundërshtimit të Republikës Srpska ndaj njohjes së pavarësisë së Kosovës.
Përveç kësaj, aftësia e këtyre vendeve për të përmbushur angazhimet e tyre të Procesit të Berlinit është e kufizuar nga mosbesimi në rritje i publikut dhe nga një trashëgimi e brishtë politike. Qytetarët e gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor duken kryesisht të shkëputur nga përfitimet e diskutueshme të procesit.
Që bashkëpunimi i Mbretërisë së Bashkuar me rajonin të ketë sukses, është e nevojshme një njohje e qartë e prirjeve aktuale, së bashku me një angazhim për mbështetjen e tranzicionit demokratik dhe trajtimin e krizave ekzistuese. Dhënia e një roli më të spikatur mediave si një shtyllë tematike e Procesit të Berlinit është gjithashtu thelbësore në një kohë kur liria e medias po bie ndjeshëm, pasi pjesëmarrja e gazetarëve mbetet e kufizuar në përfshirje sporadike në Forumin e Shoqërisë Civile të procesit – një fakt i pranuar në rekomandimet politike të CSF 2025.
Mbretëria e Bashkuar ka inkurajuar proceset e anëtarësimit në BE të vendeve të BP6 dhe ka promovuar ndryshime pozitive rajonale përmes investimeve në projekte që janë në përputhje me këtë qëllim, duke ruajtur një fokus të fortë në bashkëpunimin rajonal. Por megjithëse ky angazhim tregon ambicie dhe përfaqëson një përkushtim afatgjatë ndaj rajonit, Mbretëria e Bashkuar duhet të kujdeset që vlerat demokratike – dhe besimi publik – të mbeten përparësi gjatë gjithë partneritetit.