Në Shqipëri, një asistente dixhitale e quajtur “Diella” është promovuar në postin e ministres së parë virtuale të inteligjencës artificiale në botë. Kryeministri Edi Rama e prezantoi atë si një hap drejt një epoke të re me transparencë dhe pa korrupsion në tenderët publikë. Megjithatë, ky koncept i një ministri pa fytyrë njerëzore ngre pyetje thelbësore rreth përgjegjësisë.
Në dokumentet zyrtare të kabinetit, Diella mungon, ndërsa përgjegjësia për krijimin dhe funksionimin e saj i është caktuar drejtpërdrejt kryeministrit Rama. Ekspertët ligjorë theksojnë se kushtetuta shqiptare kërkon që anëtarët e Këshillit të Ministrave të jenë persona fizikë, të aftë për të mbajtur përgjegjësi morale dhe politike ndaj qytetarëve, diçka që një algoritëm nuk mund ta bëjë.
Aktualisht, Diella paraqitet si një avatar në portalin e-Albania, duke ofruar përgjigje të thjeshta, por nuk ka prova për një rol të vërtetë në vendimmarrje. Specialistët e IT e cilësojnë atë si një “chatbot”, duke theksuar mungesën e transparencës rreth të dhënave të trajnimit, kodit bazë dhe mbikëqyrjes njerëzore.
Duke marrë parasysh legjislacionin e BE-së për inteligjencën artificiale, i cili klasifikon sistemet e tilla si me rrezik të lartë dhe kërkon rishikim nga vendimmarrës njerëzorë, Shqipëria përballet me sfidën e përafrimit të legjislacionit të saj. Ekspertët paralajmërojnë se investimet në IA duhet të shoqërohen me investime në mbikëqyrje për të shmangur krijimin e sistemeve të pakontrollueshme.
Në kontekstin politik, prezantimi i Diellës në Parlament u pa nga disa si një akt shpërqendrimi, duke hequr vëmendjen nga debatet mbi legjitimitetin e zgjedhjeve dhe programin qeverisës. Kjo ngre shqetësime më të thella se kush vendos në fund të fundit dhe nëse rrezikohet fshirja e vetë demokracisë kur racionaliteti teknik vendoset mbi llogaridhënien politike.