Takimi me Trump, si të shkojë Putin në Budapest?
Samiti nuk është finalizuar ende, por nëse presidenti rus Vladimir Putin shkon në Budapest për t’u takuar me Presidentin e SHBA-së Trump në dy javët e ardhshme, ai së pari do të duhet të kapërcejë disa pengesa.
Kur Putin udhëtoi për në Alaska për samitin e Anchorage në gusht, SHBA-të dhanë leje të posaçme për aeroplanin presidencial – një avion i modifikuar Ilyushin Il-96 i quajtur “Kremlini Fluturues”, i cili ka katër motorë dhe është i mbushur me sisteme mbrojtëse.
Avionëve rusë u ndalohet të fluturojnë në hapësirën ajrore të SHBA-së, por edhe në hapësirën ajrore të BE-së. Pra, nëse Putini fluturon për në Budapest, atij do t’i duhet leje e posaçme nëse zgjidhet një itinerar mbi një shtet anëtar të BE-së.
Është plotësisht e mundur, por Hungaria nuk është destinacioni më i lehtë për një president rus i cili rrallë shkel jashtë vendit dhe nuk ka udhëtuar në BE prej vitesh.
“Për momentin, sigurisht, nuk është e qartë,” thotë zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov. “Ajo që kemi është gatishmëria e presidentëve për të mbajtur një takim të tillë.”
Disa ditë pasi Putini urdhëroi pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës nga Rusia në shkurt të vitit 2022, BE-ja ngriu asetet si të udhëheqësit të saj ashtu edhe të Ministrit të Jashtëm Sergei Lavrov. Një ndalim i përgjithshëm u vendos gjithashtu për të gjitha avionët rusë që fluturonin nëpër hapësirën ajrore të të gjitha 27 vendeve të BE-së.
Hungaria dhe shumë nga fqinjët e saj janë gjithashtu shtete anëtare të NATO-s. Putini është akuzuar gjithashtu nga Gjykata Ndërkombëtare Penale (ICC) për krime lufte, për deportimin dhe transferimin e paligjshëm të fëmijëve ukrainas në Rusi.
Pra, ka ndërlikime, megjithëse Hungaria beson se të gjitha mund të zgjidhen. Hungaria është në proces të tërheqjes nga GJPN-ja gjithsesi. Putini dhe Viktor Orban i Hungarisë, ndoshta aleati i tij më i ngushtë në BE, e kanë diskutuar tashmë samitin e planifikuar në telefon, dhe Ministri i Jashtëm hungarez Péter Szijjártó u tha gazetarëve se “sigurisht që ne do të sigurohemi që ai të mund të hyjë në Hungari, të ketë bisedime të suksesshme këtu dhe pastaj të kthehet në atdheun e tij”.
BE-ja nuk ka gjasa të krijojë pengesa: Komisioni tha se çdo takim që promovon “një paqe të drejtë dhe të qëndrueshme për Ukrainën” është i mirëpritur dhe mbështet përpjekjet e Presidentit Trump në këtë drejtim. Një nga faktorët kryesorë që qëndrojnë pas sanksioneve të fundit të propozuara kundër Rusisë, paketa e 19-të deri më tani, është t’i sjellë rusët në tryezën e negociatave, thotë ai. Dhe thekson se nuk ka ndalim udhëtimi për Putinin, vetëm një ngrirje të aseteve.
Rrugët alternative
Pika më e madhe e mosmarrëveshjes është mënyra se si do të fluturojë udhëheqësi rus nga Moska në Budapest. Ai padyshim nuk do të blejë një biletë të Air Serbia për në Beograd dhe do të marrë trenin për në Hungari, e cila mund të jetë rruga më e drejtpërdrejtë. Ai do të dëshirojë që avioni i tij Il-96 të garantojë sigurinë e tij, por kjo ka të ngjarë të nënkuptojë përdorimin e hapësirës ajrore të një shteti anëtar të BE-së dhe NATO-s dhe marrjen e lejes për të shkelur ndalimin e BE-së për aeroplanët rusë.
Zëdhënësja e Komisionit Evropian, Anita Hipper, tha të premten se “sa i përket drejtimit të udhëtimit, shtetet anëtare mund të japin përjashtime, por ato duhet të jepen nga shtetet anëtare individualisht”.
NATO gjithashtu ua ka referuar çështjen autoriteteve përkatëse kombëtare dhe, meqenëse Trump është i përfshirë, ato mund të bien dakord.
Edhe me një përjashtim, një vështrim në hartë sugjeron se Putinit mund t’i duhet të zgjedhë një rrugë të tërthortë. Ukraina është jashtë diskutimit, dhe ndoshta edhe Polonia, duke pasur parasysh marrëdhëniet e ftohta të Varshavës me Moskën. Ndoshta rruga më e drejtpërdrejtë kalon përgjatë bregdetit lindor të Detit të Zi dhe Turqisë, përmes Bullgarisë dhe ose Serbisë ose Rumanisë deri në Hungari.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiç e njeh mirë Putinin dhe Air Serbia ka fluturime direkte për në Moskë mbi hapësirën ajrore të BE-së. Serbia është kandidate për anëtarësim në BE, por nuk është anëtare.
Janë vendet e BE-së, Bullgaria ose ndoshta Rumania, që do të duhet të japin pëlqimin e tyre dhe do të duhet të shoqërojnë avionin e Putinit nëpër hapësirën e tyre ajrore. Rumania do të ndërtojë bazën më të madhe të NATO-s në Evropë, dhe Bullgaria po ndërton gjithashtu një bazë të NATO-s si pjesë e përpjekjeve për të forcuar mbrojtjen e aleancës.
Një zëdhënës në Bukuresht i tha BBC-së se çështjet ishin vetëm çështje spekulimesh për momentin dhe se “Rumania nuk ka marrë deri më sot një kërkesë për fluturim nga Federata Ruse”.
Nëse Putini dëshiron të luajë edhe më me siguri, ai mund të fluturojë përmes Turqisë, rreth bregdetit jugor të Greqisë dhe pastaj përmes hapësirës ajrore malazeze përpara se të kalojë mbi Serbi. Por është një rrugë shumë më e gjatë.
Prandaj, Budapesti nuk është vendi më i lehtë i takimit, edhe nëse funksionon shumë mirë për Viktor Orbán-in, i cili prej kohësh ka pasur marrëdhënie të mira si me Putinin ashtu edhe me Donald Trump-in.
Disa orë pasi Budapesti u caktua si vendi i takimit, Orbán i telefonoi Putinit dhe deklaroi në faqen e tij në Facebook: “Përgatitjet janë në kulmin e tyre!”