Ushqimet ultra të përpunuara kërcënojnë shëndetin global, paralajmërojnë ekspertët
Tre studime të mëdha të botuara në revistën shkencore The Lancet zbulojnë se ushqimet ultra të përpunuara po zëvendësojnë dietat tradicionale në mbarë botën. Kjo sjell uljen e cilësisë së të ushqyerit dhe kontribuon në rritjen e sëmundjeve kronike. Ekspertët u bëjnë thirrje qeverive dhe shoqërive të ndërmarrin veprime të menjëhershme.
Ushqimet ultra të përpunuara janë produkte të prodhuara industrialisht, të cilat shpesh nuk përmbajnë përbërës natyralë dhe përfshijnë aditivë. Shembuj tipikë përfshijnë pijet e gazuara, patatet e skuqura dhe shumë lloje drithërash për mëngjes.
Ekspertët theksojnë se problemi nuk qëndron në mungesën e vullnetit individual, por në ndikimin e një industrie globale ushqimore me ndikim të fuqishëm. Hulumtimet tregojnë se konsumi i ushqimeve ultra të përpunuara është rritur për vite me radhë në shumë vende. Në Shtetet e Bashkuara, Mbretërinë e Bashkuar, Kanada dhe Australi, rreth gjysma e marrjes ditore të energjisë vjen nga këto produkte.
Studimet tregojnë se këto ushqime janë të pasura me sheqer dhe yndyrna të ngopura, ndërsa janë të varfra në fibra dhe vitamina e minerale thelbësore, duke çuar në konsum të tepërt të kalorive. Një përmbledhje e 104 studimeve afatgjata zbuloi se 92 prej tyre lidhnin ushqimet ultra të përpunuara me:
- Obezitetin
- Diabetin e tipit 2
- Hipertensionin
- Kolesterolin e lartë
- Sëmundjet kardiovaskulare
- Sëmundjet e veshkave
- Sëmundjen e Crohn-it
- Depresionin
- Vdekjen e parakohshme
Studimet klinike tregojnë se këto ushqime shtojnë konsumin ditor të të rriturve me 500-800 kalori dhe inkurajojnë të ngrënit të shpejtë dhe të pakontrolluar.
Studiuesit sugjerojnë katër fusha kryesore të politikave që qeveritë mund të zbatojnë:
- Rregullimi i produktit: Vetëm reformulimi (si zëvendësimi i sheqerit me ëmbëlsues) nuk është i mjaftueshëm. Aditivët duhet të kufizohen dhe të futet etiketimi sipas nivelit të përpunimit.
- Rregullorja e mjedisit ushqimor: Vendosja e etiketave paralajmëruese në pjesën e përparme të paketimit; mbrojtja e personave nën 18 vjeç nga të gjitha reklamat ushqimore, përfshirë ato dixhitale; vendosja e një takse prej të paktën 20% mbi pijet me sheqer dhe ushqimet e zgjedhura ultra të përpunuara; heqja e ushqimeve ultra të përpunuara nga shkollat, spitalet dhe hapësirat publike; si dhe zvogëlimi i hapësirës në rafte për artikujt ultra të përpunuar.
- Kufizimi i pushtetit të korporatave: Monitorimi i portofolet e shitjeve, forcimi i rregullave antimonopoli dhe parandalimi i dominimit të tregut nëpërmjet taksimit.
- Reforma në bujqësi dhe zinxhirin e furnizimit: Zhvendosja e mbështetjes nga kultura të vetme si misri, soja dhe sheqeri drejt një prodhimi më të shëndetshëm; si dhe harmonizimi i politikave mjedisore me objektivat e të ushqyerit.
Ekspertët argumentojnë se suksesi kërkon paketa politikash të koordinuara dhe bashkëpunim ndërkombëtar. Hulumtimi paralajmëron se kompanitë e ushqimit ultra të përpunuar përdorin strategji lobimi dhe vonese të ngjashme me industritë e duhanit dhe të lëndëve djegëse fosile.
Studimi përfundon: “Pa veprime urgjente, ushqimet ultra të përpunuara do të vazhdojnë të rriten, duke dëmtuar shëndetin, ekonominë, kulturën dhe planetin. Koha për të vepruar është tani.”