Qeveria Shqiptare Parashikon të Përfitojë Rreth 6.8 Miliardë Lekë Financime nga Plani i Rritjes me BE-në
Për vitin 2026, qeveria shqiptare ka planifikuar të sigurojë rreth 6.8 miliardë lekë financime nga Plani i Rritjes i Bashkimit Europian. Këto fonde, të cilat do të shpërndahen bazuar në projekte konkrete, do të investohen në fusha të ndryshme për të mbështetur reformat strukturore dhe zhvillimin ekonomik të vendit.
Ky fond prej 6.8 miliardë lekësh është pjesë e një pakete më të gjerë prej 6 miliardë eurosh, të vënë në dispozicion nga Bashkimi Europian për vendet e Ballkanit Perëndimor. Pritet që Shqipëria të përfitojë rreth 922 milionë euro nga kjo iniciativë deri në vitin 2027.
Vlera e fondeve nga Plani i Rritjes përbën më pak se 4% të totalit të investimeve publike prej 179.6 miliardë lekësh të parashikuara në buxhetin e vitit 2026. Kjo përqindje modeste tregon se financimet europiane janë ende në fazën fillestare të zbatimit, ndërsa pjesa më e madhe e tyre varet nga ecuria e reformave dhe përgatitja e projekteve në përputhje me kërkesat e Komisionit Europian.
Mbështetja financiare nga BE-ja do të bëhet gradualisht gjatë disa viteve dhe do të kushtëzohet me përparimin në zbatimin e reformave ekonomike dhe institucionale. Fokusi kryesor do të jetë te rritja e konkurrueshmërisë, përmirësimi i klimës së biznesit dhe integrimi në tregun e përbashkët europian.
Nëse Shqipëria arrin të zbatojë reformat në kohë dhe sipas standardeve të kërkuara nga Komisioni Europian, duke përfshirë ato në administratën publike dhe sektorin e energjisë, vendi pritet të tërheqë shumicën e fondeve të planifikuara deri në fund të vitit 2027.
Deri më tani, Shqipëria ka përfituar fonde të kufizuara nga ky plan, pasi mekanizmi funksionon sipas parimit “reformë kundrejt financimit”. Kjo do të thotë se disbursimet kryhen vetëm pasi reformat e dakorduara në fusha si konkurrueshmëria, administrata publike, energjia dhe sundimi i ligjit janë zbatuar nga vendi.
Shqipëria aktualisht ndodhet në procesin e zbatimit të këtyre reformave, dhe disa prej tyre nuk janë ende të finalizuara plotësisht. Përveç kësaj, procesi i përgatitjes dhe miratimit të projekteve për financim kërkon kohë dhe kapacitete administrative të forta. Institucionet shqiptare shpesh përballen me sfida në përgatitjen e projekteve që plotësojnë standardet e BE-së, duke përfshirë analizën e kostos-përfitimit, transparencën në prokurim dhe aspektet teknike të zbatimit. Këto vonesa kanë ndikuar në mos përfshirjen e menjëhershme të fondeve të mundshme në planifikimin buxhetor vjetor.
Plani i Rritjes i Bashkimit Europian për Ballkanin Perëndimor, i prezantuar nga Komisioni Europian në fund të vitit 2023 dhe që mbulon periudhën 2024-2027, është një nismë e re ekonomike dhe politike. Ai synon të përshpejtojë afrimin e vendeve të rajonit me tregun e përbashkët europian dhe me standardet e BE-së, duke kombinuar mbështetjen financiare me një program reformash strukturore. Ky plan ka një vlerë totale prej 6 miliardë eurosh, të cilat do të ndahen mes gjashtë vendeve të rajonit: Shqipërisë, Serbisë, Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi, Bosnjë-Hercegovinës dhe Kosovës.