Nëse përmbajtja origjinale nuk përmban gjuhë urrejtjeje, dhunë, diskriminim, përmbajtje eksplicite apo përmendje të ndjeshme, do të rishkruhet.
## Ndotje alarmante: Ujërat e zeza shkarkohen në Liqenin Artificial të Tiranës
Faktoje / KLSH raporton probleme serioze për shkak të ndotjes së ujërave të liqenit.
Kontrolli i Lartë i Shtetit (KLSH), në një raport të detajuar mbi ndotjen e Liqenit Artificial në Tiranë, konstaton probleme serioze duke filluar nga ngordhja e gjallesave deri në nivele të larta ndotjeje nga shkarkimi i ujërave të zeza.
Mit’hati, 68-vjeçar, shprehet se Liqeni Artificial është vendi ku kalon më shumë kohë, larg rrëmujës së qytetit. “Është si jetë e dytë këtu”, thotë ai, duke shtuar: “Shpeshherë më parë peshkoja, por tani ka diçka që nuk shkon. Shoh shumë peshq të ngordhur dhe kanë vendosur tabela që ndalojnë peshkimin”. Ai nuk ishte në dijeni se ku kalon gjysmën e ditës, gjallesat po vdesin nga ndotja masive, përfshirë edhe peshqit.
Sipas një studimi të KLSH-së, “përmbajtja e rritur e nutrientëve (si fosfatet) dhe niveli i ulët i oksigjenit tregojnë se liqeni është në gjendje eutrofike, pra ‘i sëmurë’. Përkeqësimi i kësaj gjendjeje do ta bëjë të pamundur jetesën e gjallesave në këtë trup ujor.”
Eksperti i mjedisit, prof. Gavrosh Zela, e cilëson situatën e ndotjes në Liqenin Artificial si shumë problematike dhe thekson nevojën për marrjen e masave të menjëhershme. “Duhet ndërprerë niveli kryesor i ndotjes që vjen nga shkarkimi i ujërave urbane të papërpunuara dhe situata duhet të jetë në monitorim të përhershëm”, shprehet Zela për Faktoje.al.
Një vëzhgim në terren më 29 tetor ka konstatuar ndotje të theksuar, ku edhe një breshkë uji kishte marrë ngjyrën e errët të ujërave të zeza që rrjedhin nga zona urbane.
### Tetë pika të errëta
Liqeni Artificial, me një sipërfaqe prej 4.5 hektarësh, shërben si “vendshkarkim i ujërave të ndotura të patrajtuara urbane” në tetë pika kyçe. Në pjesën jugore, pranë Unazës së Madhe, problematikë paraqesin shkarkimet nga zona urbane e “Liqenit të Thatë”, ku dominojnë pallate dhe njësi shërbimi. Ekspertët kanë identifikuar 16 pika derdhjesh, tetë prej të cilave konsiderohen shumë problematike për shkak të prurjeve të mëdha të ujërave të ndotura. Një tjetër vatër ndotjeje është edhe zona veriore e liqenit, ku ndodhen lokale dhe pallate pranë digës.
Raporti i KLSH-së thekson se “përmbajtja e lartë e nutrientëve dhe e ulët e oksigjenit tregon se në liqen ka derdhje të shumta të substancave të pasura me azot dhe fosfor, si dhe substancave reduktuese, të cilat konsumojnë oksigjenin. Procesi i dekompozimit të algave dhe bimësisë kërkon oksigjen, duke ulur përmbajtjen e tij në ujë, veçanërisht gjatë natës.”
Prof. Zela insiston se “nevojiten masa të menjëhershme, së pari ndërprerja e kanalizimeve aktuale dhe futja e tyre në sistemin e ujërave të zeza të Tiranës. Së dyti, kërkohet monitorim i vazhdueshëm dhe nxitja e bizneseve apo popullatës për të vendosur impiante të decentralizuara për trajtimin e ujërave të ndotur.” Ai shton se, me situatën aktuale, nevojitet mbushja e liqenit me ujë të pastër për të mundësuar pastrimin dhe uljen e nivelit të ndotjes.
### Analizat
Profesorë të Fakultetit të Shkencave të Natyrës, të kontraktuar nga Agjencia e Parqeve dhe Rekreacionit, kanë kryer analiza mbi nivelin e ndotjes. Ata konstatojnë se “ky lulëzim algash është pasojë dhe sinjal i ngarkesës relativisht të lartë me lëndë ushqyese (azot dhe sidomos fosfor), që me shumë mundësi vijnë nga ujërat e patrajtuara urbane”. Ata e cilësojnë si “ngutëse për Bashkinë Tiranë grumbullimin dhe largimin e shkarkimeve nga liqeni”, por sidomos si “sfidë grumbullimin dhe trajtimi i ujërave të zeza për gjithë pellgun e Tiranës”.
Ekspertët shtojnë se “rritja e temperaturave dhe zvogëlimi i vëllimit të ujërave mund të përkeqësojnë situatën gjatë stinës së verës”, prandaj kërkohet “ndërhyrje e menjëhershme për të verifikuar e ndaluar të gjitha shkarkimet”.
Analizat kimiko-biologjike nga Departamenti i Inxhinierisë Kimike pranë Universitetit Politeknik të Tiranës tregojnë se përmbajtja e fosforit në mostrat e marra në janar 2025 ishte rreth 0.070 mg/L, shumë më e lartë se norma (0.020 mg/L) për ujëra të eutrofikuar. Gjithashtu, saturimi me oksigjen ishte rreth 55%, një vlerë mjaft e ulët, e cila pritet të përkeqësohet në verë.
### Përgjegjësit e (pa)përgjegjshëm
Audituesit e KLSH-së, bazuar në raportet e ekspertëve, kërkojnë që institucionet përgjegjëse të marrin masat e nevojshme. Raporti thekson “përplasjen institucionale mes drejtorive në varësi të Bashkisë Tiranë, ku asnjëra prej tyre nuk merrte përsipër përgjegjësinë për problemin e ndotjes së theksuar”.
Grupi i auditimit ka kërkuar nga strukturat e varësisë së Bashkisë Tiranë (APR, UKT, DPN2) një planimetri të shtrirjes së rrjetit të kanaleve të ujërave të shiut dhe procedurat për pastrimin e mirëmbajtjen e tyre.
Përgjigjet e institucioneve shfaqin paaftësinë për të marrë përgjegjësi:
- APR (Agjencia e Parqeve dhe Rekreacionit): Deklaron se nuk disponon planimetri të kanaleve të ujërave të shiut dhe se punonjësit e saj kryejnë vetëm pastrimin fizik të mbetjeve të dukshme.
- DPN 2 (Drejtoria e Përgjithshme e Mirëmbajtjes, Rrugë, Ndriçim, Sinjalistikë): Deklaron se nuk disponon hartë/planimetri të kanaleve të ujërave të shiut, pasi liqeni nuk menaxhohet nga kjo drejtori. Verifikimet rezultuan se në liqen nuk ka asnjë pikë shkarkimi të ujërave të shiut, pasi ato shkarkohen në kolektorët e ujërave të zeza të menaxhuar nga UKT.
- UKT (Ujësjellës Kanalizimet Tiranë): Informon se administrimi dhe mirëmbajtja e rrjetit të largimit të ujërave të shiut nuk bëhet nga UKT, por nga Bashkia Tiranë nëpërmjet Drejtorisë së Përgjithshme të Rrugëve dhe Ndriçimit Publik, si dhe APR.
KLSH konstaton se, pavarësisht se institucionet kanë cituar se “në 6 nga 8 pikat e shkarkimit të ujërave të bardha kishte rrjedhje”, asnjë prej tyre nuk administron një planimetri të këtyre kanaleve. Kjo pamundëson identifikimin e shtrirjes së tyre dhe zonave urbane nga ku mund të lidhen jashtëligjshëm kanalizimet e ujërave të zeza me kanalet e ujërave të shiut.
Analiza më e fundit tregon se uji i Liqenit Artificial është i ndotur rreth 50 pikë më shumë se norma, duke e cilësuar atë “të sëmurë” dhe në rrezik të zhdukjes së plotë të bimësisë dhe gjallesave, duke u kthyer në “liqen të vdekur” nëse nuk merren masa.