Shqipëria kryeson me numrin më të madh të emigrantëve në raport me popullsinë
Shqipëria kryeson me një diferencë të theksuar listën e 45 vendeve me përqindjen më të lartë të emigrantëve në raport me popullsinë për vitin 2023. Sipas vlerësimeve të Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD), për çdo një mijë banorë në Shqipëri, 22.1 ishin emigrantë në 38 vende të OECD-së. Ky tregues e rendit Shqipërinë shumë përpara vendeve të tjera si Rumania, e cila zë vendin e dytë me 12.7 emigrantë për 1000 banorë, e ndjekur nga Bullgaria (11.9) dhe Kuba (10.6).
Ky nivel i lartë emigrimi nënkupton se gati një në çdo katër shqiptarë ka emigruar jashtë vendit, duke reflektuar përmasat e jashtëzakonshme të lëvizjes demografike që ka prekur vendin tonë gjatë dekadës së fundit. Ndryshe nga vendet me konflikte apo kriza humanitare, si Siria apo Afganistani, Shqipëria po përjeton një emigracion të motivuar kryesisht nga faktorë ekonomikë dhe socialë, si mungesa e mundësive në tregun e punës, pagat e ulëta, rritja e kostove të jetesës dhe perceptimi i një të ardhmeje më të mirë jashtë vendit.
Në kontekstin europian, fakti që Shqipëria tejkalon disa herë mesataren e rajonit dhe të Bashkimit Europian, tregon një tendencë të vazhdueshme të largimit të popullsisë aktive. Kjo po përkthehet në mungesë fuqie punëtore, plakje të shpejtë të shoqërisë dhe presion mbi sistemet e sigurimeve shoqërore. Ndërsa vendet fqinje po arrijnë të ngadalësojnë ritmet e emigracionit përmes rritjes ekonomike, Shqipëria vazhdon të humbasë një pjesë të konsiderueshme të qytetarëve të saj drejt vendeve të OECD-së, kryesisht Italisë, Gjermanisë, Greqisë dhe Mbretërisë së Bashkuar. Ky tregues e kthen emigracionin në një nga sfidat më të mëdha strukturore të ekonomisë shqiptare, me pasoja të drejtpërdrejta në produktivitet, konsum dhe zhvillimin afatgjatë të vendit.
Motivi kryesor i emigracionit mbetet niveli i ulët ekonomik. Paga mesatare në Shqipëri është ende shumë më e ulët se në vendet destinacion të emigrantëve shqiptarë, veçanërisht në Itali, Gjermani dhe Mbretërinë e Bashkuar. Edhe pse ekonomia ka pasur rritje të qëndrueshme në shifra, kjo nuk është përkthyer në një përmirësim të ndjeshëm të jetesës për shtresat e mesme dhe të ulëta. Çmimet e larta, qiratë e papërballueshme dhe mundësitë e kufizuara për punë të paguara mirë kanë shtyrë shumë të rinj dhe profesionistë të kërkojnë një jetë më të qëndrueshme jashtë.
Një faktor tjetër i fortë është mungesa e perspektivës dhe besimit te institucionet. Shumë shqiptarë e shohin emigrimin si mënyrën e vetme për të pasur siguri ekonomike dhe sociale, për shkak të perceptimit të korrupsionit, mungesës së meritokracisë dhe pasigurisë politike. Kjo është veçanërisht e vërtetë për të rinjtë, të cilët ndihen të përjashtuar nga vendimmarrja dhe mundësitë e zhvillimit profesional.
Gjithashtu, shpopullimi strukturor lidhet me valët e mëparshme të emigracionit: shqiptarët që kanë emigruar vite më parë, tani po tërheqin familjarë të tjerë përmes bashkimit familjar apo kontratave të punës. Kjo po krijon një efekt zinxhir, ku çdo brez i ri e sheh emigrimin si rrugë të natyrshme jetese. Nga ana tjetër, shërbimet e dobëta publike, sidomos në arsim dhe shëndetësi, po bëhen shkak për emigrimin e shumë familjeve të arsimuara, të cilat largohen për t’u ofruar fëmijëve të tyre një arsim më cilësor dhe mundësi karriere në tregjet perëndimore.
Nëse këto tendenca vazhdojnë, Shqipëria rrezikon të humbasë një pjesë të konsiderueshme të popullsisë në moshë pune, duke e vështirësuar më tej rritjen ekonomike dhe zhvillimin afatgjatë.